Wyplatanie siedzisk to tradycyjna technika rzemieślnicza, która nadaje meblom niepowtarzalny charakter i elegancję. Szczególnie kojarzona jest z kultowymi krzesłami Thoneta, których lekkie i wytrzymałe, plecione siedziska stały się ich znakiem rozpoznawczym. Choć w dzisiejszych czasach dominuje produkcja masowa, umiejętność wyplatania siedzisk wciąż jest ceniona, zarówno przez miłośników antyków, jak i osoby poszukujące unikatowych rozwiązań do swoich wnętrz. Poznajmy bliżej tę fascynującą technikę.

Historia i ewolucja wyplatania siedzisk

Technika wyplatania siedzisk ma swoje korzenie w starożytności, gdzie wykorzystywano naturalne materiały roślinne do tworzenia koszy, mat oraz elementów wyposażenia wnętrz. Z czasem rozwijała się, adaptując do potrzeb meblarstwa. W XIX wieku, za sprawą Michaela Thoneta i jego innowacyjnej metody gięcia drewna bukowego na gorąco, wyplatane siedziska zyskały ogromną popularność. Krzesła gięte Thonet z charakterystycznym, okrągłym siedziskiem stały się ikoną designu, symbolizując lekkość, funkcjonalność i estetykę. Choć pierwotnie stosowano głównie naturalne trzciny, z czasem wprowadzano również inne materiały, takie jak papierowe sznurki czy rattan.

Materiały używane do wyplatania siedzisk

Współcześnie do wyplatania siedzisk wykorzystuje się różnorodne materiały, a wybór zależy od pożądanego efektu wizualnego, trwałości oraz metody wyplatania.

Naturalne trzciny

To klasyczny materiał używany do wyplatania tradycyjnych siedzisk, w tym tych w krzesłach Thoneta. Trzcina, pozyskiwana z roślin wodnych, charakteryzuje się dużą wytrzymałością i elastycznością. Po odpowiednim przygotowaniu – namoczeniu – staje się plastyczna i łatwa do formowania. Siedziska z trzciny są przewiewne i przyjemne w dotyku.

Papierowe sznurki

Popularną alternatywą dla naturalnej trzciny są sznurki papierowe, często określane jako papierowy rattan lub papierowa wiklina. Są one produkowane z mocnego papieru, skręcanego w cienkie, wytrzymałe sznurki. Materiał ten jest lżejszy od trzciny i łatwiejszy w obróbce, co czyni go atrakcyjnym wyborem dla wielu projektantów i majsterkowiczów. Wyplatane z niego siedziska mogą być lakierowane lub malowane, co daje szerokie możliwości aranżacyjne.

Rattan i inne plecionki

Rattan, pozyskiwany z łodyg palm, jest kolejnym cenionym materiałem do wyplatania. Charakteryzuje się dużą wytrzymałością i naturalnym, ciepłym wyglądem. Z rattanu często wyplata się całe meble, ale jego cienkie odmiany doskonale nadają się również do tworzenia dekoracyjnych i funkcjonalnych siedzisk.

Techniki wyplatania siedzisk

Istnieje kilka podstawowych technik wyplatania, które pozwalają uzyskać różne wzory i faktury siedzisk.

Wyplatanie na mokro (metoda tradycyjna)

Jest to metoda najczęściej stosowana do wyplatania siedzisk z naturalnej trzciny. Polega na moczeniu materiału w wodzie, co czyni go plastycznym. Następnie, przy użyciu specjalnych narzędzi, trzcina jest wplatana w przygotowane wcześniej nacięcia lub otwory w ramie siedziska. W trakcie schnięcia trzcina kurczy się, tworząc bardzo mocne i zwarte siedzisko. Wymaga to precyzji i cierpliwości, a efekt końcowy jest niezwykle trwały.

Wyplatanie z papierowych sznurków

Wyplatanie z papierowych sznurków jest często prostsze i bardziej dostępne dla osób początkujących. Sznurki mogą być wplatane na kilka sposobów:

• Wiązanie i przeplatanie: Sznurki są mocowane do ramy i następnie przeplatane ze sobą, tworząc różne wzory, np. koszykowy.
• Nakładanie i klejenie: Sznurki mogą być również nakładane na ramę i przyklejane, tworząc gładkie lub strukturalne powierzchnie.

Ta metoda pozwala na większą swobodę w tworzeniu nietypowych wzorów i kształtów.

Wyplatanie metodą “przedziurawiania”

Ta technika, często stosowana w przypadku krzeseł Thoneta, polega na wywierceniu drobnych otworów w ramie siedziska. Następnie, za pomocą cienkiego trzciny lub sznurka, zaczyna się przeplatanie materiału przez te otwory, tworząc równomierne i estetyczne wzory. Charakterystyczne dla tej metody jest tworzenie kwadratowych lub prostokątnych oczek, które nadają siedzisku lekkość.

Proces odnawiania siedziska – krok po kroku

Odnawianie wyplatanego siedziska, zwłaszcza w starych krzesłach, może być satysfakcjonującym procesem.

Przygotowanie ramy

Pierwszym krokiem jest dokładne oczyszczenie ramy siedziska ze starych lakierów, kurzu i ewentualnych uszkodzeń. W razie potrzeby ramę można przeszlifować i zabezpieczyć nową warstwą lakieru lub oleju. Jeśli siedzisko jest mocno zniszczone, konieczne może być jego całkowite usunięcie.

Przygotowanie materiału

Jeśli używamy naturalnej trzciny, należy ją namoczyć w ciepłej wodzie przez około 20-30 minut, aż stanie się elastyczna. Papierowe sznurki zazwyczaj nie wymagają namaczania, chyba że instrukcja producenta stanowi inaczej.

Wyplatanie

To najbardziej pracochłonny etap. Należy postępować zgodnie z wybraną techniką wyplatania, starając się utrzymać równomierne napięcie materiału. W przypadku krzeseł Thoneta, kluczowe jest precyzyjne wplatanie trzciny w istniejące otwory lub tworzenie nowych zgodnie z pierwowzorem.

Wykończenie

Po zakończeniu wyplatania, pozostawiamy siedzisko do całkowitego wyschnięcia. W przypadku trzciny, w trakcie schnięcia materiał skurczy się, napinając się i tworząc twardą powierzchnię. Po wyschnięciu można zabezpieczyć siedzisko lakierem lub innym preparatem, który zwiększy jego odporność na zabrudzenia i wilgoć.